بسیاری از تاجران و بازرگانانی که مشغول به کار واردات و صادرات هستند، در مرحله انجام امور گمرکی ممکن بوده با مشکلات بسیار زیادی رو به رو شوند. رسوب کالا در گمرک، یکی از همین مشکلاتی بوده که ما در این مقاله در رابطه با این موضوع به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
وزارت‌ها و سازمان‌های مختلف راهکارهای متنوعی هم برای جلوگیری و کاهش این رسوبات ارائه داده‌اند؛ اما رسوب کالا به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. پس شما عزیزان اگر قصد ارسال کالا را دارید بهتر بوده انواع مسیرهایی که برای ترخیص کالاهای رسوبی وجود دارد را به خوبی بشناسید. از این جهت، تا پایان این مقاله از موسسه بازرگانی آرمان همراه ما باشید.
منظور از رسوب کالا چیست؟
به منظور دستیابی به یک تعریف مشخص از رسوب کالا در گمرکات می‌توان دو دیدگاه مختلف در این زمینه را مورد بررسی قرار داد:
در دیدگاه نخست؛ هر کالایی که به تازگی وارد گمرک شده باشد یا مدت زمانی بوده که در بنادر، مناطق آزاد، همچنین مناطق ویژه و اماکن گمرکی وجود دارد، جزئی از کالاهای رسوبی محسوب می‌شود، در خصوص دیدگاه اول باید گفت به این بخش از کالاها، موجودی گمرکات هم گفته می‌شود که لزوما همه آن‌ها کالاهای رسوبی نخواهند بود.
اما در دیدگاه دوم کالاهای رسوبی در گمرکات فقط به کالاهایی گفته می‌شود که به هر دلیلی امکان اظهار به گمرک و ترخیص از آن را پیدا نکرده‌اند، از نظر گمرک هم دیدگاه دوم یعنی کالاهای ترخیص نشده را می‌توان به عنوان کالاهای دپو شده و یا کالاهای رسوب شده قلمداد کرد. لازم به ذکر بوده ماندن کالا در گمرکات ضربه سنگینی را به اقتصاد کشور وارد می‌کند چرا که از ورود کالا در زمان مشخص و مورد نیاز آن جلوگیری شده، نمونه بارز آن هم مواد اولیه دستمال کاغذی، پوشک بچه، لوازم التحریر، کاغذ و از این قبیل محصولات بوده است.
دلیل رسوب کالا در گمرک
می‌توان گفت تعدد بخشنامه‌ها و مصوبات مربوط به گمرکات یکی از دلایلی بوده که موجب رسوب کالا در انبار گمرکات کشور شده ، چرا که این دستورالعمل‌ها سبب سردرگمی تمامی بخش‌های فعال در این حوزه شده‌اند. تصمیمات متعدد در این حوزه سبب شده است که به نقل از رئیس اتاق بازرگانی تهران، رسوب کالا در بنادر به چیزی در حدود ۷ میلیون تن کالا برسد. از دلایل مهم دیگر در مورد رسوب کالا در گمرکات بی توجهی وارد کنندگان به مصوبات دولت و واردات کالاهایی بوده که جزو کالاهای ممنوعه دولتی به شمار می‌روند. بخشی از کالاها هم به خاطر ترانزیت به کشور دیگر در بنادر کشورمان باقی مانده‌اند. همچنین بعضی دیگر از کالاهای رسوب شده هم باید به منظور ترخیص از گمرکات از دستگاه‌‌های فنی مربوطه مجوزهایی مثل مجوز سازمان ملی استاندارد، وزارت بهداشت و از این قبیل جوازها را بگیرند و تا زمانی که موفق به دریافت این مجوزها نشده‌اند امکان ترخیص کالای خود را نخواهند داشت. این امکان هم وجود دارد که متقاضی یا وارد کننده کالا، منابع مالی مورد نیاز جهت ترخیص کالا را نداشته باشد. از دلایل دیگر رسوب کالا در گمرکات هم به عدم توانایی صاحب کالا در پرداخت حقوق ورودی و تکمیل نبودن اسناد و مدارک مرتبط به ترخیص کالا مربوط می‌شود. این درحالی بوده که مطابق با قانون جهت ترخیص کالا تمامی تشریفات گمرکی باید به طور کامل صورت گیرد.
راههای جلوگیری از رسوب کالا چیست؟
وارد کنندگان کالا، طولانی بودن صف ورود کالا به کشور و روند کند رسیدگی به پرونده‌ها را موجب رسوب کالا می‌دانند که در نتیجه آن، زمان ترخیص کالاها در کمرگات به صورت چشمگیری افزایش می‌یابد. این مساله سبب شده تا واحدهای تولیدی کشور هم با کمبود مواد اولیه رو به رو شده و به ناچار خطوط تولید خود را تعطیل نمایند. در نتیجه این انتقاد، اخیرا رئیس کل گمرک ایران دستورالعملی را به جهت تسهیل روند واردات مواد اولیه و کالاهای اساسی ابلاغ نموده تا مشکل رسوب کالا در گمرکات را تا حد بسیاری کاهش دهد.
طبق دستورالعمل ابلاغ شده به وسیله رئیس کل گمرک ایران ساعات اداری تمام دستگاه‌‌های اجرایی در گمرکات کشور براساس ۶ روز هفته تنظیم شده و کارمندان گمرک باید ۶ روز هفته را در محل کار خود حاضر شده و هرگونه تعطیلی و برقراری شیفت کاری در روزهای پنج شنبه خلاف قانون خواهد بود. بند دیگر این بخشنامه هم به مواردی اشاره می‌کند که کالای واحدهای تولیدی به دفعات متعدد از یک فروشنده خریداری شده و توسط آزمایش‌های مربوطه صحت مندرجات اسناد و اظهارنامه تایید شده، در این صورت با موافقت معاون یا مدیر امور گمرکی مرتبط، واردات و ترخیص آن کالا بدون ارسال مجدد به آزمایشگاه برای تعیین ماهیت امکان پذیر بوده که البته این بند شامل کالاهایی که باید استاندارد اجباری دریافت کنند نخواهد شد. همچنین در این بخشنامه به سرعت بخشیدن در روند ترخیص کالا و تشریفات گمرکی در قبال کالاهای اساسی، کالاهای وارداتی واحدهای تولید کننده و قطعه سازان و نهاده‌های کشاورزی تاکید شده به طوری که در اولویت گمرکات سراسر کشور قرار گرفته‌اند.
در گزارش دیگری هم سازمان گمرک کشور به همراه وزارت صمت طی فراخوانی به همه وارد کنندگان کالا که در خصوص ثبت سفارش با مشکل روبه رو شده‌اند، اعلام کرده که از این پس می‌توانند مسائل و مشکلات موجود در این حوزه را به گمرک و وزارت صمت اطلاع دهند. افزون بر این، طبق این گزارش در راستای جلوگیری به عمل آوردن از رسوب کالا در گمرکات با دستور مستقیم ریاست جمهوری برنامه‌ای ویژه در نظر گرفته شده است. این نوع کالاها بدون ارزیابی و مستقیما به مسیر سبز که ساده ترین فرآیند قانونی ترخیص کالا است ارجاع خواهند شد. به همین منظور برابر با دستور رئیس جمهور تمامی سازمان‌های درگیر در این فرآیند، موظف هستند که همزمان با تخلیه و حمل کالا و پیش از اظهار آن ، اقدام به نمونه برداری کالا و ارائه مجوز‌های قانونی لازم کنند تا به این صورت کالا بدون هیچ گونه تاخیر موفق به ترخیص شود.
رسوب کالا در قانون
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز در گزارشی با عنوان گزارش نظارتی بررسی پدیده رسوب کالا در گمرک‌ها تصریح کرده که در قوانین و مقررات کشور ما، تعریف دقیق و مشخصی از رسوب کالا در گمرک و کالای رسوبی وجود ندارد؛ ولی در برداشت و تعاریف عمومی، اقلامی کهبه مدت طولانی در بنادر، اماکن یا انبارهای گمرکی دپو شده باشند، در زمره کالاهای رسوبی قرار می‌گیرند.
جمع بندی
رسوب کالا در گمرک، گره‌ای کور در اقتصاد کشورمان بوده که سال‌هاست گریبان‌گیر فعالان اقتصادی و تجار بوده و تبعات منفی فراوانی را به دنبال داشته است. کالای رسوبی، به کالایی اطلاق شده که به دلایل گوناگون، در فرایند ترخیص کالا از گمرک متوقف شده و به انبارهای گمرکی انتقال می‌یابد. این معضل، نه تنها ضررهای مالی سنگینی برای صاحبان کالا به همراه دارد، بلکه می‌تواند به اعتبار و برنامه‌های تجاری آن‌ها هم لطمه بزند. در این مقاله از موسسه بازرگانی آرمان به شما توضیح دادیم که رسوب کالا در گمرک چیست و به صورت جامع راهکارهای جلوگیری را بررسی کردیم.
سوالات متداول رسوب کالا در گمرک
- منظور از رسوب کالا چیست؟
کالاهای رسوبی در گمرکات فقط به کالاهایی گفته می‌شود که به هر دلیلی امکان اظهار به گمرک و ترخیص از آن را پیدا نکرده‌اند، یعنی کالاهای ترخیص نشده را می‌توان به عنوان کالاهای دپو شده و یا کالاهای رسوب شده قلمداد کرد.
- راههای جلوگیری از رسوب کالا چیست؟
به همین منظور برابر با دستور رئیس جمهور تمامی سازمان‌های درگیر در این فرآیند، موظف هستند که همزمان با تخلیه و حمل کالا و پیش از اظهار آن ، اقدام به نمونه برداری کالا و ارائه مجوز‌های قانونی لازم کنند تا به این صورت کالا بدون هیچ گونه تاخیر موفق به ترخیص شود.
- دلیل رسوب کالا در گمرک چیست؟
می‌توان گفت تعدد بخشنامه‌ها و مصوبات مربوط به گمرکات یکی از دلایلی بوده که موجب رسوب برخی از کالاها در گمرکات کشور شده ، چرا که این دستورالعمل‌ها سبب سردرگمی تمامی بخش‌های فعال در این حوزه شده‌اند.
